Uçuş - Fotogrametrik Harita Hizmeti
Temelde fotogrametri resim çekme noktasının konumuna gore, Hava Fotogrametrisi ve Yersel Fotogrametri olmak üzere ikiye ayrılır.Hava fotogrametrisi, topografik ve tematik haritaların üretimi, sayısal arazi modelleri elde etmek amacıyla kullanılır. Yersel fotogrametri ise Mimarlık, Harita Mühendisliği ile İnşaat Mühendisliği çalışmalarında, arkeolojik fakatçlı çalışmalarda, tıpta, trafik kazaları, kriminoloji vb. çalışmalarında kullanılmaktadır.
Dijital fotogrametri yöntemi ile bütün yöneltme ve çizim işlemleri bilgisayar ortamında gerçekleştirilmektedir. Bu yöntem, otomatik yöneltme ve ölçme işlemleri, dijital üç boyutlu vektör veri, sayısal ortofoto, sayısal yüzey ve arazi modellerinin üretimi şeklinde biroldukça imkân sunmaktadır. Elde edilmiş sonuç ürünlerin sayısal olması, bu ürünlerin belgeleme ve fotogrametrik röleve haricinde üç boyutlu modelleme, üç boyutlu verinin görselleştirilmesi, yönetilmesi ve CBS ortamında sunulması şeklinde farklı uygulama alanlarında da kullanılmasına olanak sağlamaktadır.
Uzun seneler boyunca kullanılan klasik yersel fotogrametri yönteminde belgeleme ve röleve amacıyla fotoğraflar metrik kameralar ile çekilmekteydi. Zamanı ve kültürel mirasın özellikleri göz önünde bulundurularak mono olarak çekilen fotoğraflar tek fotoğraf değerlendirmesi (rödresman), yada stereo çekim durumunda analog stereo değerlendirme aletlerinde değerlendirilmekteydi.Dijital fotogrametri yöntemi ile birlikte semi metrik kameralar yada dijital kameralar ile çekilen fotoğraflar dijital fotogrametrik değerlendirme aletlerinde aktarılmaktadır. Tüm yöneltme ve çizim işlemleri bilgisayar ortamında gerçekleştirilmektedir.
Analog kameralarla çekilen fotoğraf çiftlerinin optik mekanik aletlerle yöneltilerek stereomodelin oluşturulmasını, değerlendirilmesini ve bu aletlere bağlanmış çizim masaları kullanılarak istenilen ölçekte çizim üretilmesini kapsar.Analitik fotogrametride veri olarak analog resimler kullanılmaktadır. Optik mekanik aletler bilgisayarlarla desteklenmiş ve bu şekilde fotogrametrik hesap adım atmıştır. Ayrıca ürün bilgisayarda elde edildiğinden Bu ürünlerin bilgisayar destekli tasarım (CAD) sistemlerine aktarılması ve görsel efektler eklenmesi mümkündür.
Dijital yöntemde, fotogrametriye temel olan tüm adımlar bilgisayarlar üzerinde sayısal olarak yapılmaktadır. Bunun için gerekli olan resimler, hava fotogrametrisinde uçak ve uydu görüntüleri ve yersel fotogrametri de CCD kameraları ile elde edilen sayısal resimler ve düzgüsel resimlerin tarayıcılar yardımıyla taranıp sayısal ortama aktarılması ile sağlanmaktadır. Günümüzde dijital fotogrametri yaygın olarak kullanılmaktadır.
Dijital fotogrametrik sistemler; optik, elektronik, matematik, fotoğrafçılık ve bilgisayar teknolojisi benzer biçimde çeşitli bilim dallarından yararlanılarak oluşturulmuş bir mühendislik uygulamasıdır. Bu sistemde, gerek kullanılan donanım ve yazılım gerekse yapılan işlemlerin tümü dijital olarak yapılmaktadır. Dijital görüntü isleme, bir bilgisayar yardımı ile görüntülerin elde edilmesi, depolanması işlenmesi ve çeşitli ölçme ve yorumlama fakatçları için farklı türdeki gösterimlere hazır hale getirilmesidir. Böylelikle mühendislik uygulamalarında önemli olan veri kaybı, presizyon, süre benzer biçimde etkenler minimum seviyelerinde tutulmaktadır.Bu sistemde yapılacak uygulamalarda ihtiyaç duyulan, sayısal görüntüleme sistemleri başlıca dört bileşenden oluşmaktadır. Bunlar; Dijital Kameralar , Dijital Görüntüler , Ana Bilgisayar , Görüntü analiz Yazılımından doğar.
Dijital kameralar görüntü yüzeyi idraklayıcının iki boyutlu alanını içeren coğrafi objelerin kayıt edilmesi için kullanılır. Bu algılayıcıların yük durumları belirli zaman aralıklarında okunan analog sinyallerle belirlenir. Daha sonrasında analog-Dijital dönüşümünü takriben sinyaller sayısallaştırılır.CCD (Charge Couple Device) kameralar Dijital fotogrametrik kameralar için en yaygın olanlarıdır. Bu kameralar yapıları bakımından normal kameralar ile mukayese edildiklerinde daha ufak ve nispeten daha sağlamdır. Fotogrametrik uygulamalarda CCD kameralar, algılama üstmeşhurkleri, düşük güç gereksinimi, küçük boyut ve taşınabilirlik, düşük fiyat ve bakım gerektirmemesi şeklinde üstmeşhurklere haizdir.Bir Dijital fotoğraf, gij elemanlı iki boyutlu G matrisinden doğar. Her bir elemana bir piksel denir. Kullanılan pikseller birer bilgi taşıyıcıdır. Bu değerlerin daha geniş olarak kullanıldığı durumlar, siyah beyaz resimler için O ile 255 arasındadır ve bu değer insan gaslınün gri renk tonu ayırt etme olanağının üstündedir. Siyah-beyaz resimlerde px değerleri gri tonlarını veya değerlerini temsil eder.
Bir ana bilgisayardan istenen, daha sonraki işlemler için bir çerçevenin tam depolanmasını sağlayacak diskinin bulunması, analiz için ana belleğin yeterli olması ve es zamanlı işlem durumunda çerçevelerden alınan görüntü verilerinin depolanabilmesidir.Dijital fotogrametride görüntü analiz yazılımının önemi büyüktür. Bunun sebebi olarak pratiklik, gereksinimlere yanıt verebilme ve yüksek doğruluk şeklinde kriterleri sayabiliriz. Dolayısıyla bir görüntü yazılım programında su özellikler bulunmalıdır.Üç boyutlu cisim belirlemesi yapabilmelidir.İstenilen sayı ve büyüklükte resim isleyebilmelidir.Kamera kalibrasyonu yapabilmelidir.Cad sistemine bağlamak mümkün olmalıdır.Görüntü eşleştirme yöntemiyle subpiksel doğruluğa erişmek mümkün olmalıdır.Tam otomatik yaklaşık kıymet belirleyebilmeli ve kaba hataları ayıklayabilmelidir.Sayısallastırıcı kullanımına ihtiyacı olmamalıdır.Sanayi, Mimari, ve Hasar belirleme benzer biçimde alanlarda çok geniş kullanım ve görüş olanakları sunmalıdır.Kullanım kolaylığı bulunmalıdır.Yarı otomatik nokta ölçmesi yapabilmelidir.Tam otomatik ağ plaka ölçmesi yapabilmelidir.Analog ve Dijital kameraları kullanabilmelidir.Esnek resim çekme konfigürasyonuna haiz olmalıdır.Cisimleri tam anlamlı dokümantasyon ve arşivleme özelliğine haiz olmalıdır.
Ortofoto haritaları oluşturulması , Fotogrametrik hâlihazır yapımı , Yapısal hareket ve deformasyonların gözlenmesi , Köprü hareketlerinin ölçülmesi , Baraj deformasyonlarının ölçülmesi , Zelzele ve yer kayması hasar tespiti ölçmeleri , Karayolu tasarım ve planlama uygulamaları , Anayol kavşaklarının detaylandırılması , Boy ve en kesitlerin çıkartılması , Toprak isleri hesapları , Yapısal hareket ve deformasyonların ölçülmesi . Yapı ölçmeleri , Mimari ve arkeolojik uygulamalar , Üç boyutlu modelleme , Rölöve ve restitüsyon projeleri , Siluet çıkarımı , Boy ve en kesit çıkartılması , Tünel ve yeraltı kazı ölçmeleri , Yer kabuğu hareketlerinin tespiti , Aşınma ölçmeleri , Vapur inşası ve tasarımı , Uçak ve otomobil sanayisi , Iletişim antenlerinin ölçülmesi , Kar derinliğinin ölçülmesi , Nükleer santral ölçmeleri , Soğutma kulelerinin gözlenmesi , Sanayi boru sistemlerinin montajı , Depolama tanklarının ölçümü.
Yakın resim fotogrametrisi ya da yersel fotogrametri objelerin birkaç santimetre’ lik çekim mesafesinden 300m uzaklığa kadar olan çekim mesafelerinde objelerin yer kameraları aracılığı ile çekilmiş görüntülerin üç boyutlu değerlendirilmesi ile ilgili işlemler olarak adlandırılır. Resim çekme makinesi ister optik isterse de Dijital formatta olsun genel olarak kullanılan fotoğraf ebatları dikdörtgen yapıdadır.
Fotogrametrik Nirengi ölçümü ve blok dengelemesi , Hava fotoğraflarından her ölçekte Sayısal Harita üretimi , DTM-DEM (Sayısal Yükseklik Modeli) üretimi , Ortofoto harita üretimi , Fotomozaik görüntüleri üretimi , Uydu görüntülerinden faydalanarak Sayısal Harita üretimi , Uydu görüntülerinden Ortofoto, Ortomozaik ve TrueOrtho üretimi , Uydu görüntüleri yardımıyla sayısal görüntü işleme, görüntü zenginleştirme ve sınıflandırma uygulamaları , Stereo Uydu görüntüleri yada Hava Fotoğraflarından DEM üretimi ve Editi Fotogrametri eski yunancadaki Photos+Grama+Metron (Işık+çizim+ölçme) kelimelerinden oluşan ve ışık ile çizerek ölçme anlamına gelen bir kelimedir , Fotogrametri anabilim dalında hava fotogrametrisi ve yersel fotogrametri uygulamaları yapılmakta ve eğitimleri verilmemektedir.
Fotogrametri anabilim dalı'nın araştırma ve eğitim mevzularından bazıları şunlardır: Fotogrametri , Uzaktan algılama , Görüntü işleme , Lazer tarayıcılar (yersel ve havadan) , Hava kameraları (klasik ve dijital) , Sensör tabanlı mekansal veri üretimi , Görüntü bazlı mekansal veri analizi , Radar verilerinin işlenmesi ve analizi , Mekansal nesne çıkartımı , Ölçme tekniği [insanoğlu arasındaki ilişkiler arttıkça, iyelik teriminin önemi anlaşılmış ve insanoğlu haiz oldukları arazileri ölçme gereksinimi duymuşlardır. Türkiye'de önceleri kadastro haritaların oluşturulmasında önemli bir rol oynayan ölçme tekniği, günümüzde tüm meslek disiplinlerinin gereksinimi olan bir dal haline gelmiştir.
Teknolojideki değişime paralel olarak devamlı gelişen uydu bazlı konum belirleme sistemleri (GPS) ve uygulamaları, yatay ve düşey jeodezik denetim ağları tesisi, mühendislik yapılarının deformasyon ve deplasman ölçmeleri, yerkabuğu hareketlerinin izlenmesi, hidrografik ölçmeler, karayolu, demiryolu, köprü, baraj, tünel projeleri ve uygulamaları, v.B. Ölçme Tekniği Anabilim branşının çalışma alanlarıdır. Fotogrametri teknolojisinin çok hızlı ilerlemesi ile birlikte Fotogrametri alanında büyük gelişmeler kaydedildi. Fotogrametri genel olarak, cisimler ve oluşturdukları çevreden yayılan ısınların şekillendirdiği fotoğrafik resimlerin ve yaydıkları elektro manyetik enerjinin kayıt, ölçme ve yorumlama işlemleri sonucunda bu cisimler ve çsafha hakkında güvenli bilgilerin elde edildiği bir teknoloji ve bilim dalıdır.
Yersel fotogrametri yöntemi fotogrametrik röleve yapımında senelerdir başarı ile kullanılan bir yöntemdir. Gelişen bilgisayar ve informasyon teknolojileri ile birlikte, klasik yersel fotogrametrik yöntemi yerini dijital yersel fotogrametri yöntemine bırakmıştır.Dijital fotogrametri yöntemi, otomatik ölçme işlemleri, dijital üç boyutlu vektör veri, sayısal ortofoto, sayısal arazi ve yüzey modelleri benzer biçimde birçok imkanlar sunmaktadır (Yastıklı, 2005). Gelisen bilgisayar ve informasyon teknolojileri ile birlikte, dijital yersel fotogrametri yöntemi ile elde edilmiş sonuç ürünler, belgeleme ve fotogrametrik röleve amacı dışında CAD ortamında tarihi ve kültürel mirasın üç boyutlu modellenmesi, üç boyutlu verinin görselleştirilmesi, elde edilen verilerin yönetilmesi ve CBS ortamına aktarılarak bu verilerin sorgulanması gibi birçok uygulamada kullanılmaktadır.
CCD kameraların en önemli özelliği, lineerlik ve dengeyi beraber ele almasıdır. Bunlar görüntü ölçme hassasiyetinde önemli bir avantajı gösterir.Renkli resimlerde ise aynı sırada üç farklı fotoğraf matrisi bulunur. Dijital resimlerin fotogrametrik amaçlarda kullanılabilmesi için, fotoğraf koordinat sistemi ile piksel koordinat sistemi arasında bir ilişki kurulması gerekmektedir. Dijital kameralar ile resmi çekilen yüzey fotoğrafik değil de elektronik olarak kaydedilir. Böylece binlerce yük haline dönüştürülmüş resimler bir ara sistem yardımıyla bilgisayara aktarılır. Tüm bu işlemler fotoğrafik zorlukları ve fotoğraf kaybı, fotoğraf büzüşmesi, distorsiyon şeklinde hata unsurlarını ortadan kaldırmaktadır. Düseye çevirme ve ortofoto yapabilmelidir.
Bu yüzden bu resimlerin uzun kenarı ve kısa kenarı gören iki ayrı görüş açısı mevcuttur. Oysa hava fotogrametrisinde resimler kare formatta olduğundan bu tür resimlerde tek bir görüş açısı vardır. Genel olarak yakın fotoğraf fotogrametrisinde objelerin bir model içinde kalması ve değerlendirmenin olabildiğince tek model olarak yapılması arzu edilir. Bu nedenle objenin sekli ve kullanılan kameranın odak uzaklığı, görüş açısı benzer biçimde parametreleri dikkate alınarak en uygun çekim mesafesi hesaplanır.
Photo Modeler fotoğraflardan 3 boyutlu verilerin elde edilmesi, 3 boyutlu ölçümlerin yapılması ve 3 boyutlu modellerin oluşturulması esasına dayanır. üç boyutlu görüntüleyici, 3d modelinin etkileşimli bir görüntüsü ve Measure Tool da etkileşimli olarak koordinat, mesafe ve alan ölçümlerini sağlar. 3d modelleri dxf (2D ve 3d), 3Ds, Wavefront OBJ, WRML (1 ve 2) ve aşağıda listelenen formatlarında ve bunlara ek model animasyon olarak da dışa aktarılabilir. Ya da seçilen yüzey ortofoto olarak dışa aktarılabilir.
